ΤΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΟΥ ΛΟΙΜΟΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ
Παναγιώτης Βελτανισιάν
Σήμερα είναι στρατιωτική περιοχή και έχει ενοποιηθεί μέσω μιας λωρίδας γης με τον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας.
Στο ανατολικό άκρο του νησιού υπάρχει μια εκκλησία του 14ου αι., που οικοδομήθηκε πάνω σε ερείπια μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής εκκλησίας του 8ου αι.
Μια επιγραφή στο υπόστεγο της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου μάς ενημερώνει: ΧΟΛΕΡΑΣ ΚΑΘΑΡΤΗΡΙΟΝ ΤΗΝ ΣΗΝ / ΝΗΣΟΝ ΠΡΟΣΗΝΕΓΚΑΣ ΤΗ ΕΛΛΑΔΙ / ΤΡΟΠΑIΟΦΟΡΕ / ΕΥΓΝΩΜΟΝΟΥΝΤΕΣ ΠΡΟΣΑΓΟΜΕΝ / ΣΟΙ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΙΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ / ΤΗΝ ΑΠΟΒΑΘΡΑΝ ΚΑΙ ΤΑΣ ΟΔΟΥΣ / σημείο σταυρού / MHNI ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΩ ΑΩΞΕ (=1865).
Το παραπάνω έτος η νησίδα του Αγίου Γεωργίου έγινε Υγειονομοφυλακείο και οικοδομήθηκαν οι οικίες που υπάρχουν και μέχρι σήμερα στο νησί.
Ήδη από το 1858 ο θαλάσσιος χώρος μπροστά από τη νησίδα του Αγ. Γεωργίου χρησιμοποιήθηκε ως αγκυροβόλιο για επιτηρική κάθαρση επιβατών που έρχονταν από χώρες στις οποίες είχε εκδηλωθεί χολέρα.
Στις εγκαταστάσεις του αντιμετωπίστηκαν κρούσματα χολέρας και χιλιάδες ανθρώπων πέρασαν τη διαδικασία της κάθαρσης. Διέθετε μάλιστα και ταχυδρομείο.
Tο 1883, στο πλαίσιο της καραντίνας, επισκέφτηκε τη νησίδα ο διάσημος για την εποχή εκείνη, Καρλ Κρουμπάχερ, γερμανός βυζαντινολόγος, ο οποίος αναφέρει το ταχυδρομείο του Λοιμοκαθαρτηρίου. Τούτο διαβίβαζε τις επιστολές στο ταχ. γραφείο Πειραιώς για περαιτέρω διαβίβαση, (προφανώς χωρίς κάποια ιδιαίτερη σφράγιση).
Το ταχυδρομικό γραφείο του Λοιμοκαθαρτηρίου του Αγίου Γεωργίου δεν είναι γνωστό πότε ιδρύθηκε, αλλά ούτε και πότε καταργήθηκε. Πάντως, με Β.Δ. της 1ης Νοεμβρίου 1910 (ΦΕΚ Α, αρ. 345), εγκρίνεται η ανασύσταση του ταχυδρομικού και τηλεγραφικού γραφείου του Αγ. Γεωργίου.
Το 1911 εμφανίστηκε επιδημία χολέρας στις μεσογειακές και παρευξείνιες χώρες και λαμβάνονται μέτρα με το Β.Δ. της 18 Μαΐου του ίδιου χρόνου (ΦΕΚ Α αρ. 119). Ειδικότερα για αφίξεις από Κωνσταντινούπολη, επιβάλλεται τετραήμερος κάθαρση από Μαΐου (9 Ιουνίου) λογιζομένου και του διάπλου (Β.Δ., ΦΕΚ 133).
Σε αυτό το πλαίσιο ΄΄επανιδρύεται΄΄ κατά το Β.Δ. ΦΕΚ 218, ταχυδρομικό και τηλεγραφικό γραφείο γ΄ τάξεως.
Τότε θα πρέπει να χορηγήθηκε και ιδιαίτερη ταχ. σφραγίδα 5ου τύπου με την επιγραφή ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ (ΛΟΙΜΟΚ.).
Σε πρόσφατη ελληνική δημοπρασία συλλεκτικών αντικειμένων δημοπρατήθηκε επιστολή ταχυδρομημένη στις 15 Αυγούστου του 1911 προς το Leeds της Αγγλίας από το λοιμοκαθαρτήριο και σφραγισμένη με τη σφραγίδα του ταχ. γραφείου του Αγ. Γεωργίου. Η μικρή σε έκταση αυτή επιστολή φέρει και τη διαβατική σφραγίδα άφιξης του Ταχυδρομείου Πειραιώς με την ίδια ημερομηνία. Ακολουθεί το κείμενο της επιστολής, μεταφρασμένο στα ελληνικά:
28 Αυγούστου 1911
Αγαπητέ κ. Egly,
Βρίσκομαι ήδη εδώ δύο ημέρες και δεν γνωρίζω πότε θα με αφήσουν να φύγω, ίσως αύριο. Μας λείπει νερό, πάγος, η ελάχιστη άνεση. Κοιμόμαστε σε δωμάτια με άλλους τρεις αγνώστους. Πραγματική καταστροφή. Στην Catania μας είπαν ότι δεν θα υπήρχε καραντίνα, εδώ υποχρεωθήκαμε να αποβιβαστούμε στο λοιμοκαθαρτήριο.
Είναι ένα νησί φλεγόμενο από την ήλιο, μικρό, γεμάτο βράχους με μικρά δενδράκια. Αληθινό μαρτύριο. Χθες υπήρξαν δύο περιπτώσεις χολέρας, που σχετίζονταν με ανθρώπους που ερχόντουσαν από την Κωνσταντινούπολη. Ένας πέθανε. Ας ελπίσουμε καλά! Πολύ θερμοί και δυνατοί άνεμοι.
Δώσε σε παρακαλώ τους καλύτερους χαιρετισμούς μου στη σύζυγό σου.
Χαιρετισμούς σε εσένα.
(δυσανάγνωστη υπογραφή)
Παρακαλώ φύλαξε το δελτάριο καθώς φέρει τη σφραγίδα του λοιμοκαθαρτηρίου, ως περίεργο, θα γίνει σπάνια!
ΣΧΟΛΙΑ: 1. H επιστολή κατατέθηκε την 15η Αυγούστου στο ταχ. γραφείο, όπου και σφραγίστηκε. Προκαλεί εντύπωση, πώς μία τέτοια μεγάλη ημέρα θρησκευτικής εορτής το ταχ. γραφείο του λοιμοκαθαρτηρίου ως και εκείνο του Πειραιά λειτουργούσαν. Ίσως, να υπάρχει μία σύγχυση λόγω της παράλληλης χρήσης του νέου και του παλαιού ημερολογίου, η οποία να διαφαίνεται (μεταφορικά το λέω) στη σφραγίδα.
2. Το υστερόγραφο του αποστολέα προκαλεί εντύπωση: ΄΄Παρακαλώ φύλαξε το δελτάριο καθώς φέρει τη σφραγίδα του λοιμοκαθαρτηρίου, ως περίεργο, θα γίνει σπάνια!΄΄. Η χρήση σφραγίδας σε ένα λοιμοκαθαρτήριο του δημιουργεί έναν ενθουσιασμό μέσα στην τραγική κατάσταση διαβίωσης. Γιατί; Μήπως είναι φιλοτελιστής; Γεγονός πάντως είναι ότι τα χρόνια τον δικαίωσαν, μιας και η σφραγίδα σε ταχυδρομημένη επιστολή είναι ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΔΥΣΕΥΡΕΤΗ. (Στοιχεία αντλήθηκαν από το περιοδικό Φιλοτέλεια, Σεπτ-Οκτ 20216).
*Ο Παναγιώτης Βελτανισιάν είναι Φιλόλογος- Δρ. Λαογραφίας